Nguyễn Thị Lộ

...V L nghi hc s triu Lê Thái tông, s gia Ngô S Liên có Li bàn: "N sc làm hi ngi ta quá lm. Th L ch là mt ngi àn bà thôi, Thái tông yêu nó mà thân phi cht, Nguyn Trãi ly nó mà c h b dit, không phòng mà c ?" iu này, nh ngi ta thng nói, là quan nim bt công, khinh r ph n ca mt s gia quân ch. Nhng vì l gì, ngay c trong chuyn Rn báo oán tác gi dân gian cng ph phàng dn ht mi ti li lên u ngi àn bà?V Nguyn Trãi, vua T c nhà Nguyn có Li phê: "i Lê Thái tông, vua thì buông tüng, by tôi thì chuyên quyn. Trãi nu là ngi hin thì nên sm liu rút lui, n náu tung tích cho danh ting c toàn vn. Th mà li i ón trc ng giá, th lng cho v làm vic hoang dâm, vô liêm s. Vy thì tai v tru di cng là t Trãi chüc ly. Nh th sao c gi là ngi hin?" Vi nhiu th h trí thc Vit, li bàn trên c coi nh khuôn vàng thc ngc. Nhng ri thi gian cho thy khuôn vàng thc ngc cng bin dng!Nguyn Trãi có là ngi hin chng? Bit tt c nhng bc hin ca quá kh, bit nhng Khüt Nguyên, Trng Lng, Ng T T, Vn Chng, Phm Lãi... Bit Chu Vn An và cng bit Trn Nguyên Hãn, Phm Vn Xo nhng Nguyn Trãi t bit mình hn bi ông là ngi hin dn thân. Án Tri Vi là bi kch tt yu mang tính toàn nhân löi khi ch chuyên quyn thng tr. Nguyn Trãi và Nguyn Th L là viên á lót ng cho dân tc vn ti t do!Vn bn lch s không phi là vn bn cht mà là tm gng t ó con ngi phi soi vào nhn ra chân dung ca bn thân mình, ca thi i mình. Nhà vn, trong ÿ ngha nguyên s ca t này, chính là lng tri ca dân tc ca thi i, có nhim v gii mã tm gng câm lng ca lch s a ánh sáng di chiu con ng i ti cho dân tc. y là s mng thiêng liêng cao c nhiu ngi m c. Nhng gii mã chân xác cün sách c là iu cc khó mà không phi ai cng thành công.Tiu thuyt Nguyn Th L là mt trong nhng cách gii mã lch s. ánh giá nó th nào là quyn ca thi gian.