Lược sử Phật gio (song ngữ Anh-Việt)

Edward Conze qu tht ã làm c iu tng nh không th làm c là gii thiu tng quát v lch s phát trin ca Pht giáo bng mt cách ngn gn nht có th c, mà vn thâu tóm c y nhng gì cn thit.

Mc dù bn thân là mt Pht t, Conze vn luôn gi c khong cách khách quan cn thit khi trình bày các vn v lch s Pht giáo. Hn th na, ngay khi cp n các b phái khác nhau, ông cng không bao gi cho ngòi bút ca mình nghiêng v theo nhng khuynh hng t tng mà mình ã chn. Và ây chính là yu t ã to c s tin cy cn thit cho mt tác phm có tính cách s hc nh th này.

Conze cng to c cho tp sách ca mình mt cu trúc rt cht ch. Mc dù vi nhng s kin khá dày c din ra trong hn 2.500 nm mà ch vi không y 150 trang sách Anh ng, ông ã không làm cho ngi c phi choáng ngp bi s dn nén ca chúng. Bng mt s liên kt khéo léo, ông ã trình bày tt c theo mt cách khái quát nht mà vn bao hàm c nhng chi tit ct lõi cn thit nht. Trong mt chng mc nào ó, tôi có cm giác liên tng ngh thut trình bày ca ông nh nhng nét chm phá c áo ca mt nhà danh ha thy mc.

 Nhng lch s phát trin ca mt tôn giáo, nht là khi tôn giáo y là Pht giáo, không th ch bao gm nhng s kin, mà iu cn thit và thm chí còn quan trng hn na chính là các khuynh hng t tng vi s hình thành và phát trin ca chúng. Và vic trình bày ngn gn nhng vn vô cùng phc tp, a dng, ôi khi rt tru tng này tht không d dàng chút nào. Ngi vit nu không nm vng tt c mi vn và tuân theo mt phng pháp trình bày ht sc khoa hc, thì chc chn s không tránh c s lc li trong khu rng t tng y bí n ca Pht giáo. Conze ã làm c iu khó làm, và thm chí còn làm rt tt, khi ông gii thiu hu nh tt c nhng khuynh hng t tng ln khác nhau trong Pht giáo, và nêu lên c s khác bit c bn nht ca chúng.