Thanh Van Tang

TP A-HM - TNG LC. TU S bin son

Tp A-hm (Skt. Samyukta-gama), truyn thng ca phn ln cc hc phi s k Pht gio, ngoi tr Hu b, lit k l b th ba trong bn A-hm, tng ng vi Samyutta thuc b th t trong nm b Nikya (Pli), c bin tp trong i hi kt tp ln th nht.

Lut Ma-ha Tng k, thuc i chng b (Mahsagika), chp: "Tn gi A-nan tng li ton b Php tng nh vy. Nhng kinh c vn c di c tp hp thnh mt b gi l Trng A-hm. Vn c va, tp hp thnh b Trung A-hm. Vn c tp, tp hp thnh b Tp A-hm. Cc th ti nh Cn tp, Lc tp, Gic tp, o tp, vn vn, c gi l tp." 

Cc b Lut khc, chp v i hi kt tp ny, m hu ht Hn dch u gi l "tp" vi gii thch gn tng t, nhng khng xc ngha. T "tp" c gii thch nh vy khng hon ton c ngha "pha tp" hay "tp lon" , ngha l pha trn nhiu th linh tinh khc nhau vo mt gi. T ny c thy xc nh hn theo gii thch ca T-ni mu kinh: "Trong , tng ng (lin h) T-kheo, tng ng T-kheo-ni, tng ng Thch, tng ng ch Thin, tng ng Phm Thin; nhng kinh nh vy c tp hp thnh mt b gi l Tp A-hm." Ni l tng ng T-kheo-ni, tng ng Phm Thin, vn vn, cho thy cc tng ng ca chng trong Pli: Bhikkhun-samyutta, Brahma-samyutta. "Tp" c gii thch nh vy hm ngha "tng ng", ch r nhng kinh lin h n T-kheo, T-kheo-ni, ch Thin, vn vn c tp hp thnh mt b. Ngha Tnh v Huyn Trang u hiu theo ngha ny, do dch l Tng ng A-cp-ma. T Sanskrit sayukta, nguyn l phn t qu kh th ng bi ng t cn sam-YUJ, c ngha l kt hp, ni kt hai ci li vi nhau nh buc hai con b vo trong mt c xe ko.  ngha ni kt hay "tng ng" ny c thy r trong gii thch ca Hu b t-ni-da tp s. Theo , nhng kinh c ni dung lin h (=tng ng) n nm un, c tp hp thnh "Phm Un"; nhng kinh c ni dung lin h n x, gii, c tp hp thnh cc phm "X" v "Gii".

Huyn Trang trong Php tr k cng dch l "Tng ng A-cp-ma", nhng li k thm "Tp loi A-cp-ma", v ni T-t-lm tng (Stra-piaka), tc Kinh tng, bao gm nm A-cp-ma. Tp loi A-cp-ma c k trong y nh vy l b th nm, tng ng vi Nikya th nm ca Pli l Khuddaka-nikya. Pli khuddaka, hay Sanskrit kudra c ngha l "tp toi", ch nhng tiu tit, chi tit vn vt, khng quan trng, nh nhng iu lut Pht ch nu thy l khng quan trng th chng t-kheo c th lit vo loi "tp toi gii" (skt. kudrnukudraka) v c th ty khng tun gi.

(...)