Cc tng phi đạo Phật

o Pht t khi dc Pht T lp giáo dn nay, dã hon hai ngàn nam tram nam, vn vn là mt do duy nht. Song hoàn cnh xã hi và con ngui khp trên hoàn cu là khác nhau. Vì trên dung di, nhân loi tin hóa không ging nhau. K thông minh sáng sut, ngui mê mui ti tam; k thong dong nhàn nhã, ngui vung bn nhc nhn; k dã tng hc lÿ xem kinh, ngui va mi nghe van tm sách; có k mi hc mà thông, li có ngui hc sut di vn dt…

Bi th cho nên các bc hin thánh du tùy phuong tin mà d th, cu ngui. Chính dc Pht t t thu xua cung dã làm nhu vy. Tùy thun noi nhng ngui dn nghe trong pháp hi, ngài thuyt dy giáo pháp phù hp. Hoc ging rng lÿ l, hoc dn chuyn tích xua, hoc bày ra gii lut. Có khi nói xa, có lúc nói gn, có khi ch thng, có lúc dùng n d... Ngài dùng d cách nhu th, ct yu cung ch là mun giúp cho chúng sanh dt hiu chân lÿ. Vi hàng d t xut thân quí tc nhung dc lòng tinh tn, ngài dy theo mt cách. Vi bc vua quan còn tham dm li danh, ngài li dy theo mt cách khác. Vi hàng thuong gia rng lòng b thí, ngài dy theo mt cách. Vi k trung tín thành tâm, ngài li dy theo mt cách khác hon na. Cách s dng ngôn ng ca ngài bin hóa rt tuyt diu, phi thung. Trong kinh vn thung nói có dn tám vn bn ngàn pháp môn, cung không ngoài ÿ này.

Sau khi dc Pht nhp Nit-bàn, các v di d t mi ghi chép li nhng li thuyt dy ca ngài thành ba tng kinh din. ó là tng Kinh, tng Lut và tng Lun. Trong dó có d các mc d thuyt dy cao thp, nhanh chm khác nhau. Nói khái quát trong ba tng y, mi tng du có phn ch dích riêng bit, mà dung hp vi nhau cùng nhm dn vic giúp ngui tu hành mau dt dn ch gii thoát kh não. Tng Kinh giúp ngui hiu rõ nhng lÿ l, quy lut trong cuc sng, mà quan trng, nn tng hon ht là lÿ nhân qu, nhân duyên; t nhng câu kinh rt don so gin luc, cho dn nhng b kinh d s rt cao siêu, thâm áo cung du có d. Tng Lut giú